Trong bốn loài cây thì Trúc, Tùng, Mai là ba loài cây chịu được sương giá tuyết lạnh hay còn gọi là Tuế Hàn Tam Hữu – Ba người bạn trong gió rét, dù lạnh nhưng tùng trúc vẫn xanh tươi, mai vẫn nở hoa trắng muốt. Chính khả năng này mà những loài cây này được ví von hóa đại diện cho những đức tính cần có của bậc chính nhân quân tử. Để thuận theo thanh điệu và vần ta thường đọc là Tùng - Cúc - Trúc - Mai nhưng đúng với quy luật của năm phải là Mai – Trúc – Cúc – Tùng đại diện cho 4 mùa Mai (Mùa xuân) - Trúc (Mùa hạ) – Cúc (Mùa Thu) – Tùng (Mùa đông).
1. Cây Mai
Hoa Mai trong bộ tranh tứ quý không phải là loài hoa mai phổ biến tại miền Nam nước ta mà là loại hoa trắng của Trung Quốc, sinh trưởng và phát triển trong điều kiện thời tiết lạnh giá.
Hoa mai vượt qua được cái khắc nghiệt của mùa đông để nở những bông hoa trắng rực rỡ tượng trưng cho sự tinh khiết và sức sống mãnh liệt vượt qua mọi gian nan nguy khó để thành công.
Từ đó ta có thể thấy ý nghĩa của hoa Mai trong bộ tranh Tứ Quý chính là sự sống mãnh liệt, một tâm hồn tinh khiết vượt qua mọi khó khăn, gian khổ. Nụ hoa nẩy lộc mỗi độ xuân về còn mang ý nghĩa tấn tài tấn lộc và giàu sang sung túc.
2. Cây Trúc
Trúc là loài cây thuộc loại thân tre có gai. Trúc vẫn xanh tốt và tồn tại vô cùng bền bỉ dù trong điều kiện khô hạn thiếu nước. Bên cạnh đó, thân trúc dài và thẳng cao nhưng không cong rạp xuống đất. Điểm đặc biệt của các giống cây tre, trúc là cho dù bị đốt cháy nhưng không bị cong mà vẫn giữ được nguyên khối.
Từ đó ý nghĩa của cây Trúc trong bức tranh tứ quý là nói lên sự ngay thẳng, chính trực và không dễ bị khuất phục của người quân tử.
3. Cây Cúc
Hoa Cúc là loài hoa thân thảo với đời sống ngắn ngủi chỉ trong 1 năm. Hoa Cúc không mang đặc điểm giống với những loài cây khác trong bộ tranh Tứ quý nhưng tại sao loài hoa này vẫn có mặt?
Hoa Cúc còn có tên gọi khác là Hoa Vạn Thọ sinh trưởng và nở hoa rực rỡ trong thời tiết dịu mát. Trong văn hóa Trung Hoa, hoa Cúc tượng trưng cho sự trường sinh vạn thọ. Vào các dịp đầu năm hay lễ tết, hoa cúc được người dân Trung Quốc sử dụng nhiều để mừng thọ.
Nếu như ai đã từng trồng loài Cúc Vạn Thọ này thì chắc hẳn không còn xa lạ với những bông cúc dù tàn héo trên thân cây thì chỉ gục xuống như không rụng. Đây là thể hiện rõ nhất của câu nói: “Thà chết đứng còn hơn sống quỳ”.
Do đó những người làm chức cao có nhiều sự dụ dỗ xung quanh nên trẻo tranh có hoa Cúc như để căn rặn bản thân đừng vì những cái lợi trước mắt mà bán rẻ nhân cách của mình.
4. Cây Tùng
Tùng là loài cây thân gỗ lâu năm, có thể sinh trưởng ở nhiều điều kiện khí hậu từ vùng đất đồng bằng phì nhiêu ấm áp đến những vùng đất khô cằn giá lạnh. Chính vì Tùng không kén đất và quanh năm bốn mùa xanh tốt nên tượng trưng cho đạo làm đẹp cho đời của người quân tử.
Tùng là loài cây có bộ rễ khỏe và khả năng bám giữ tốt nên dù có mọc trên đồi cao, treo leo trên vách núi hay gánh một tảng tuyết mùa đông trên tán lá thì vẫn đứng thẳng hiên ngang. Đây là cách thể hiện tính khí anh hùng của bậc trượng phu không khuất phục trước cường quyền chà đạp mà vẫn hiên ngay vì ý chí và lý tưởng của mình, thể hiện tinh thần của một Đại Trượng Phu hiên ngang, ngạo nghễ.
Trong phong thủy, cây tùng có khả năng xua đuổi tà khí mạnh mẽ và mang lại bình yên cho con người. Ngoài ra, tùng còn tượng trưng cho sức sống trường tồn, sự trường sinh bất lão.